Hukuk Mevzuatı
a. İletişim (Medya) özgürlüğünü, insanca yaşamanın ve saydam bir ortamda yönetilmenin temel koşulu sayarak yaşama geçirmek,
b. Özgür ve sorumlu bir medyanın, yaşamımızın ayrılmaz bir parçası yapmak,
c. Medyanın ve medya mensuplarının meslek uygulamalarını, özgür ve saygın bir medyadan beklenecek düzeyde sürdürmelerine yardımcı olmak,
d. Gerek medya mensupları ile medya hakkında başkalarının, gerekse başkaları hakkında medya mensuplarının, Cemiyet'in uğraş alanına giren şikayetleriyle ilgili karar almak amacıyla Avrupa Türk Gazeteciler Cemiyeti Merkez Yönetim Kurulu'nun (MYK) kararıyla bağımsız Etik Kurul bu yönetmelikle yürürlüğe girerek, aşağıdaki kurallara göre çalışır.
Madde 2- Üyeleri MYK tarafından atanan Etik Kurul bağımsız ve yeterli üyeden oluşan, Cemiyet tarafından elemanlarca desteklenen bir bağımsız bürosudur.
a. İletişim (Medya) özgürlüğünün, çağdaş ve gelişmiş demokrasilerdeki kurallar ve ölçütlerle gerçekleşmesi ve kalıcı hale gelmesi için çalışmak,
b. Bu görevin gerektirdiği çalışmaları yapmak, önlemleri almak,
c. Yasa koyucunun veya öteki kurum ve kişilerin, İletişim Özgürlüğünü kısıtlamalarına her zaman ve her yerde karşı çıkmak,
d. 'Halkın gerçekleri öğrenme hakkı’nın Anayasal ve yasal bir kurum olarak yaşama geçmesini sağlamak
e. Gerçekleri bulmanın ve bulunan gerçekleri bozmadan, abartmadan kamuoyuna yansıtmanın gazeteciliğin temel ilkesi olduğu gerçeğini yaşama geçirmek,
f. Yukarıdaki hususları da içeren Basın Meslek İlkeleri’nin en geniş şekilde benimsenmesini ve uygulanmasını sağlamak Etik Kurul'un görevidir.
Gazetecinin gerçeklere ulaşabilmesi için gerekli kolaylıklardan yararlanma; ulaştığı gerçeklerin kaynaklarını saklı tutma; bunlarla ilgili soruşturma ve yargılamalarda tanıklıktan kaçınma gibi hakları korumak, onun uğraşının ve işlevinin gereğidir. Etik Kurul bunların gerçekleşmesine çalışır.
Medyanın gerçekleri kamuoyuna yansıtma hakkını engellemeyi ve gerçekleri özgürce yorumlama hakkını sınırlandırmayı amaçlayan dolaysız ve dolaylı her türlü müdahale, Etik Kurul açısından “İletişim (medya) Özgürlüğünün haksız biçimde saldırıya uğraması” anlamına gelir.
a. Mesleğin onur ve saygınlığına uygun eylem sergileyen ve söylemde bulunarak, Basın Meslek İlkeleri’ni imzalamış olan:
1) Gazetecilerden,
2) Basın Meslek İlkelerine uymaya söz verdiğini kamuoyuna beyan etmiş sözlü, yazılı, görüntülü basın ve yayın organları temsilcilerinden,
3) Gazetecilik iş koluna mensup işçi veya işveren sendikalarının başkanlarından veya temsilcilerinden,
b. Cemiyet'e üye olmaksızın:
1) Basın Meslek İlkelerine uymaya söz verdiğini kamuoyuna kendiliğinden beyan etmiş sözlü, yazılı, görüntülü basın ve yayın organları ile internet gazeteciliği yapan sitelerin sahipleri veya genel müdürleri veya temsilcilerinden,
2) Çeşitli derecede hukukçulardan,
3) Okuyucu kesimini temsilen, üyelerden oluşur.
Madde 5- Etik Kurul, denge dağılımı MYK tarafından gözetilerek, yüzde 40-33 % arası medya mensubu ile yüzde 60-77 % arası medya dışından olmak üzere, seçilmiş yeterli sayıda nitelikli üyeden oluşur.
Madde 6- Etik Kurul Sözcü'sü ve İkinci Sözcü'sü şeklindeki icra görevleri MYK tarafından uygun görülerek atanır. Etik Kurul, Cemiyet dışında tüzel kişiliği bulunmayan, MYK'ya karşı sorumlu bağımsız organdır. Sözcünün bulunmadığı zamanlarda İkinci Sözcü temsil eder.
Madde 7- Etik Kurul, aksi MYK tarafından takdir edilmedikçe üst üste üç toplantıya katılmadığı için ayrılmış sayılan veya bir başka sebeple süresi bitmeden boşalan üyeliklerin yerine, MYK ilk olağan toplantısına kadar onun süresini dolduruncaya kadar görev yapmak üzere yeni atama yapar. Etik Kurul eksikler olsa dahi görevini ifa etmeye devam eder.
Madde 8- Etik Kurul üyelerinin görev süresi MYK uygun gördüğü şekildedir. Süresi biten üye yeniden seçilebilir.
Madde 9- Medya dışından seçilen üyeler hariç, Cemiyet'in üyesi olmayan hiçbir kişi, organ veya kuruluş, Cemiyet'in herhangi bir organında temsil edilemez ve görev alamaz. Bunun dışında MYK ve MDK ile diğer organların oluşumu ve görevleri, atamayla görevlendirilenlerin görevleri ile Cemiyet'in çalışma usulünü ilgilendiren konu ve işlemler tüzük hükümleriyle sabit olan uygulamalardır.
a. Belirlenen coğrafyada yayınlanan yazılı, sözlü ve görüntülü tüm medya organları,
b. İnternet yayıncılığı yoluyla hizmet veren tüm kitlesel iletişim organları,
c. Bir kuruma bağlı olmaksızın gazetecilik yapanların yayınları,
d. Gazetecilik yapanların meslek uygulamaları,
e. Yukarıdaki kapsam içinde kalan gazeteci ve kitlesel iletişim organları tarafından, başkalarının (örneğin kamu kurumlarının veya yetkililerinin) gazeteciler ve medya organları ile ilgili uygulamaları ve suçlamalarına ilişkin başvuruları hakkında karar verir.
Madde 11- MYK aksini takdir etmedikçe Etik Kurul aşağıdaki durumlarda re'isen harekete geçerek görevini yapar:
a. İletişim (Medya) Özgürlüğünün genişlemesine ve gerçekleşmesine çalışmak,
b. Medya saygınlığını korumak,
c. Medya mesleğinin, ahlaka aykırı özel çıkarlara alet edildiğine ilişkin olarak yazılı, sözlü, görüntülü veya internet gazeteciliği yapan medyaya topluca yöneltilen iddiaları başvuru beklemeden araştırmak,
d. Cemiyet üyelerinden birinin veya Genel Sekreterin “Basın Meslek İlkeleri’nin ihlali” niteliğinde görerek, ele alınmasını istediği konuları soruşturmak,
e. Basın Meslek İlkeleri yönünden incelenmesi yahut Cemiyet'in el-koyması, medya yoluyla istenen ve Cemiyet'in işleviyle uyumlu olan olayları ayrı bir başvuru beklemeden ele almak,
f. Gazetecilik görevini Basın Meslek İlkelerine aykırı şekilde yaptığı yolundaki bir suçlama nedeniyle durumun irdelenmesini isteyen gazetecilerin ve/veya medya organlarının başvurularını karara bağlamak,
g. 'Halkın gerçekleri öğrenme hakkı’na ve İletişim (Medya) Özgürlüğü’ne yönelik tehditleri izlemek ve değerlendirmek,
h. Yayın öncesine ve yayına ilişkin meslek uygulamaları hakkındaki şikayetleri karara bağlamak,
i. Medya mensubu veya Sahibi yahut Genel Yayın Yönetmeni tarafından imzalanmış bir medya organında çalışanlardan;
1) Medya mesleğini ahlaka aykırı özel çıkarlara alet edenlerin,
2) Basının saygınlığını zedeleyici nitelikteki yayınlarda ısrarı alışkanlık haline getirenlerin –varsa- Cemiyet ile ilişkilerini kesmek,
j. Üye medya kuruluşlarına, Cemiyet Genel Sekreteri ile yakın ilişki içinde çalışmak üzere, kurulu oldukları yörede Cemiyet'i temsil yetkisi vermek ve bunların görev alanlarını belirlemek,
k. Medya ile ilgili araştırmalar yapmak ve yayınlamak,
l. Bu yönetmenliğin verdiği ve MYK'nın oy-birliğiyle uygun gördüğü diğer görevleri yerine getirmek.
Madde 12- Etik Kurul görev alanına giren konularda ve kişilerin ödüllendirilmesine ilişkin olarak MYK'ya tavsiye ve önerilerde bulunabilir. Kurul, MYK'nın bilgisi dahilinde, başvuru dışında kalan konuları da Basın Meslek İlkeleri açısından ele alıp değerlendirebilir.
Madde 14- Etik Kurul'a başvuran kişinin şikayetinin gerekçesini ve Basın Meslek İlkeleri’nden hangilerinin ihlal edildiğine ilişkin görüşünü yazıyla ve açık bir biçimde ifade etmiş olması, ayrıca şikayete sebep olan yayın yahut olayla ilgili belgeleri şikayet yazısına eklemesi şarttır.
Madde 15- Etik Kurul, İletişim (Medya) Özgürlüğü ile ilgili konularda ve Basın Meslek İlkeleri’nin, “meslek uygulamaları”na ilişkin maddeleri ile ilgili konularda aksi belirtilmedikçe, usulüne uygun biçimde başvuru yapıldıktan ve yollardan intikalinden sonra kendiliğinden harekete geçer.
Madde 16- Hakkında Basın Meslek İlkeleri’ne aykırı hareket ettiği iddiasıyla ve usulüne uygun şekilde Etik Kurul'a şikayette bulunulmuş olan gazeteciler ve (yazılı, sözlü, görüntülü) medya organlarının uygulamalarını değerlendirerek karara bağladıktan sonra bilgilendirmek üzere MYK'ya gönderilir. Şikayetler, başvuru tarihleri duruma göre değişmekle ve çeşitli zaman dilimlerini kapsama olasılığıyla beraber, şikayet tarihinden itibaren en çok üç ayda karara bağlanır.
Madde 17- Belli bir meslek yahut toplum kesimini temsil etme yetkisine sahip kuruluşların, o kesimle ilgili başvurusu da dikkate alınır.
Madde 18- Kurul, yapılan başvurular nedeniyle, medya mensupları ve/veya medya organları ile duruma göre ilgililer hakkında 'şikayeti yersiz bulma'dan 'adli merceklere şikayet'e kadar değişik kararlar alabilir.
Madde 19- Kurul'un başvuru beklemeden ele aldığı konularla gazeteciler tarafından kendi mesleki uygulamalarını savunmak amacıyla yapılan başvuruların değerlendirmesinde, yukarıdaki sınırlama dışına çıkılabilir.
Madde 20- Etik Kurul, sağlıklı bir sonuca ulaşmak için zorunlu olmadıkça, dosyada sözü edilen olayın içeriğini araştırmak durumunda değildir.
Madde 22- Çalışma, dosyaları inceleme, soruşturma, görüşme yapma ve karara bağlama usullerini, aksi takdir edilmedikçe, Etik Kurul kendisi tespit eder.
Madde 23- Etik Kurul, en çok iki görüşmede karar verilmesini mümkün kılacak şekilde hazırlanmış olan (tarafların görüşleri talep edilmiş -mümkünse alınmış-, gerekli kanıtlar toplanmış ve varsa tanıkların beyanları tespit edilmiş) dosyalar üzerinde görüşme yapar.
Madde 24- Etik Kurul görüşmeleri ve oylamalarla ilgili her husus, yetkili organ tarafından aksine karar verilmedikçe gizlidir. Etik Kurul gerekli görür veya taraflardan talep gelirse, ilgilileri dinler, tanık çağırır.
Madde 25- Şikayet edilen medya mensubu veya medya organının yetkilisi, o konuda kendisinin de dinlenilmesini ve kanıtlarının dikkate alınmasını isteyebilir. Taraflardan birinin bu nitelikteki talebinin kabulü, diğer taraf için de aynı hakkı doğurur.
Madde 26- Etik Kurul'un başvurularla ilgili temel görevi, başvuruyla ilgili konuyu barışçı bir sonuca ulaştırmaktır. Kurul bu amaçla tarafları uzlaştırmaya çalışır. Makul bir süre içinde sonuç alamazsa dosyayı, konuyu somut olarak anlatan içeriğiyle Kurul gündemine alır.
Madde 27- Etik Kurul Sözcüsü kararlarını taslak halinde en kısa zamanda yazarak toplantıya katılan üyelere iletir ve metne itirazları varsa belli bir gün ve saate kadar bildirmelerini talep eder. Gelen itirazları -yerinde buluyorsa- dikkate alarak kesin metni oluşturur ve kamuoyuna duyurur.
Madde 28-
a. Etik Kurul kararları kesindir.
b. Ancak ilk incelemede maddi hata yapıldığı veya şikayetçi ile şikayet edilenin sunduğu bir kanıtın değerlendirilmediği gerekçesiyle, kararın ilanından başlayarak 15 gün içinde, olağanüstü itiraz yoluna gidilebilir.
c. Kurul, itirazla ilgili raporunu MYK'ya sunar veya re'isen harekete geçilir.
d. İtirazla ilgili raporun görüşüldüğü toplantıya ilgili taraflar davet edilebilir.
e. Katılan taraf/-lar dinlendikten sonra, MYK'nın takdirine göre ya MYK ya da Kurul değerlendirmesini yapar.
f. Kurul tarafından verilen ilk karar, toplantıya katılanların en az 2/3’ünün oyuyla, itirazın kabul edilmesi suretiyle değiştirilebilir.
Madde 29- Kurul'un tarafları uzlaştırarak başvuruyu sonuçlandırması, Kurul’un konuyu ele almasına engel değildir.
Madde 30- Kurul'un uzlaşmayla sonuçlanan konuya ilişkin görüş ve kararı da öteki kararları gibi kamuoyuna duyurulabilir.
Madde 31- Cemiyet Genel Sekreterliği veya MYK tarafından görevlendirilen ilgili, Etik Kurul kararlarını 'Etik Kurul Karar Sicili' olarak kullanılan dosyaya işleyerek o toplantıya katılan üyelere imzalatır. Kararlara konu olan dosyaları Cemiyet arşivine alarak muhafaza eder.
Madde 32- Etik Kurul kararları Genel Sekreterliğin ulaşabildiği tüm medya organlarına iletilir. Cemiyet'in yayın organında ve web sitesi adresinde yayınlanır.
Madde 33- Kurul kararları, aksi yetkili üst organ tarafından takdir edilmedikçe, Cemiyet üyelerine ve medya organlarıyla basın kuruluşlarına gönderilebilir.
Madde 34- Etik Kurul'a başvuran kişi, Etik Kurul’un alacağı kararın kamuoyuna duyurulmamasını isteyebilir. İsteğin kabul edilip edilmemesi aksi yetkili üst organ tarafından kabul edilmedikçe Etik Kurul'a aittir.
Madde 36- Aynı yayınla veya meslek uygulamasıyla ilgili olarak birden fazla başvuru yapılmış olması halinde, gerekli koşullara sahip ilk başvuru işleme konulur.
Madde 37- Cemiyet'e veya yetkilendirilen derneklere yapılan bir başvuru ile ilgili işlemlerin bitimine ve verilen kararın kamuoyuna açıklanmasına kadar olan tüm aşamalarda “gizlilik” esaslarına, aksi takdir edilmedikçe, uyulur. Etik Kurul üyeleri, görüşülen konular ve dosyalar hakkında kimseye bilgi vermeyeceklerine ve Etik Kurul'un kararı dışında herhangi bir yayın yapmayacaklarına söz vermiş sayılırlar. Gizliliği ihlal eden Etik Kurulu üyesi, çekilmiş sayılır. Etik Kurulu gerek bu konuda gerekse Etik Kurulu üyesi olmayan kişi hakkında uygun gördüğü önlem veya kararı alır.
Madde 38- Medya organlarının, kendileriyle ilgili kararları yayınlamaları, Basın Meslek İlkeleri’ne uyma yönündeki taahhütlerinin gereği sayılır.
Madde 39- Basın Meslek İlkelerini imzalayan yazılı medya organları, “Bu (gazete, ajans, dergi vb.) Basın Meslek İlkeleri’ne uymaya söz vermiştir” şeklinde bir ibareyi, ve mümkünse Cemiyet amblemini, medya organının her sayısında ve kolayca görülebilecek bir yerde yayınlar. Sözlü ve görüntülü medyayla ilgili düzenlemeyi Kurul kararlaştırır.