Atatürk’ün gazeteleri ve basın

Basına verdiği önem siyasal eylem boyunca kendini göstermiştir.

Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Gazi Mareşal Mustafa Kemal Atatürk, basına büyük önem verirdi. Basının doğru ve dürüst bir şekilde yayın yapmasının şart olduğunu söyleyen Atatürk, gazetecilerin de gördüklerini ve bildiklerini samimi bir şekilde yazmalarını istemiştir.

Yaptıklarını ve yapacaklarını halka duyurarak kamuoyu oluşturmak isteyen Mustafa Kemal Atatürk Kurtuluş Savaşını başlattığı andan itibaren basından destek almış ve basının gücünü en etkili şekilde kullanmıştır. Atatürk, Minber, İrade-i Milliye ve Hakimiyet-i Milliye olmak üzere üç gazete çıkarmıştır. Bu yazı dizimizde bu gazeteler hakkında muhtelif kaynaklardan toparladığımız bilgileri ve Atatürk’ün basın hakkında söylediklerini aktaracağız.

Mustafa Kemal Atatürk yalnızca bir asker komutan diplomat politikacı ve devlet adamı değildi. O bir düşünürdü de… Atatürk’ün bu yönünü O’nun yazdıklarından söylediklerinden okuduklarından anlayabiliyoruz. Zaten Atatürk’ün düşünür yönü O’nu gazeteciliğe yöneltmiştir. Düşüncelerini ve yaptıklarını halka duyurmak için basının ne kadar önemli olduğunu bilen Atatürk bu gerçeği daha Harbiye öğrencisiyken fark etmiştir. Basına verdiği bu önem Mustafa Kemal önderliğindeki siyasal eylem boyunca kendini göstermiştir. Böylece iç ve dış kamuoyuyla bağ kuran Mustafa Kemal’in yaptıkları, yapmak istedikleri daha iyi anlaşılmıştır. Atatürk hayatının her döneminde basına verdiği önemi belli etmiştir. Örneğin 1 Mart 1922’de TBMM’yi açarken yapmış olduğu konuşmada şöyle demiştir: ’Basın milletin müşterek sesidir. Bir milleti aydınlatma ve doğru yolu göstermede bir millete muhtaç olduğu fikri gıdayı vermekte özetle bir milletin saadet hedefi olan müşterek istikamette yürümesini teminde basın başlı başına bir kuvvet, bir mektep, bir rehberdir.’

Mustafa Kemal’in gazeteciliğe olan ilgisi daha öğrencilik yıllarında başlamıştır. Henüz Harbiye öğrencisiyken yönetimin siyaset alanındaki yanlışlarını ve aksaklıklarını belirtmek amacıyla eleştiri niteliğindeki yazılar yayınlamak için el yazısıyla bir gazete çıkarmıştır. Bu gazetenin yazılarını bizzat kendisi yazan Mustafa Kemal, Mektepler Müfettişi İsmail Paşa’nın takibine de uğramıştır. Harp Okulu’ndaki veteriner dershanelerinden birine giren Mustafa Kemal ve arkadaşları çıkardıkları gazetenin yazılarıyla uğraşmaya başladıkları sırada okul müdürü Rıza Bey tarafından suçüstü yakalanmıştır. Kendilerine önemli bir ceza verilmemiş izinsizlik suçuyla yetinilmiştir. Daha sonra çıkardığı gazeteler şunlardı.

Minber Atatürk’ün ilk gazete çıkarma girişimi İstanbul’da yayınlanan Minber’dir. Minber, Mustafa Kemal’in isteği üzerine yayın hayatına girmiştir. Gazeteyi 1918 yılında en yakın arkadaşı Ali Fethi Okyar ile birlikte çıkarmıştır.